Είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα απόρροια ψυχοσωματικών εκδηλώσεων;

Είχαμε προχθές στη δουλειά μια σοβαρή συζήτηση (ναι, σπάνια μεν αλλά κάνουμε και τέτοιες:Ρ) για τα αυτοάνοσα νοσήματα και το κατά πόσο μια επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση, μια καταθλιπτική προσωπικότητα μπορεί να πάθει ένα τέτοιου είδους νόσημα, καθως είναι παθήσεις με άγνωστη αιτιολογία, όπου ο οργανισμός στρέφεται εναντίον του ίδιου του εαυτού του.
Αλλά για να καταλάβουν όλοι για τι πράγμα μιλάω ας δούμε μερικά στοιχεία που βρήκα γι αυτά τα νοσήματα μετά από μια σύντομη περιήγησή μου στο διαδίκτυο.

Αυτοάνοσα νοσήματα

Tί είναι τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα πολύπλοκο δίκτυο από κύτταρα και συστατικά κυττάρων (που ονομάζονται μόρια). Ο φυσιολογικός ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να προστατεύει τον οργανισμό και να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια, ιούς και άλλα μικρόβια που εισβάλλουν στο σώμα. 'Όταν κάποιος πάσχει από ένα αυτοάνοσο νόσημα, το ανοσοποιητικό του σύστημα λανθασμένα επιτίθεται εναντίον του ίδιου του σώματός του, στοχεύοντας τα κύτταρα, τους ιστούς και τα όργανά του.
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα, καθένα από τα οποία μπορεί να προσβάλλει τον οργανισμό με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, η αυτοάνοση αντίδραση στρέφεται εναντίον του εγκεφάλου στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας π.χ. εναντίον του εντέρου στη νόσο του Crohn. Σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, οι ιστοί και τα όργανα που προσβάλλονται μπορεί να διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή, όλοι όμως πάσχουν από την ίδια νόσο.

Ποίοι προσβάλλονται από τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι σπάνια. Ως ομάδα νοσημάτων όμως, τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν εκατομμύρια ανθρώπων. Τα πιο πολλά απ' αυτά προσβάλλουν τις γυναίκες πιο συχνά από τους άντρες. Πιο συγκεκριμένα, προσβάλλουν γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία όπου μπορούν να εργαστούν και να κάνουν παιδιά.

Αιτίες Αυτοάνοσων Νοσημάτων.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα δεν είναι μεταδοτικά.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα δε μεταδίδονται σε άλλους ανθρώπους όπως οι λοιμώξεις. Δε σχετίζονται με το σύνδρομο επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS), ούτε αποτελούν κάποια μορφή καρκίνου.

Eίναι τα αυτοάνοσα νοσήματα κληρονομικά;
Τα γονίδια που κληρονομούν οι άνθρωποι συνεισφέρουν στην προδιάθεση για την εκδήλωση κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος. Κάποιες νόσοι, όπως η ψωρίαση, μπορούν να εμφανιστούν σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Για να εμφανίσουν όμως δε φτάνουν τα γονίδια, χρειάζεται να δράσουν και άλλοι παράγοντες. Επιπλέον, ορισμένα μέλη μιας οικογένειας μπορεί να κληρονομούν και να έχουν της ίδια ομάδα μη φυσιολογικών γονιδίων και όμως να εμφανίσουν διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα. Για παράδειγμα, ένας πρώτος ξάδελφος μπορεί να έχει Λύκο, ένας άλλος Δερματομυοσίτιδα και μια από τις μητέρες να έχει Ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Άλλοι Παράγοντες που Πιθανόν να Επηρεάσουν την Εμφάνιση ενός Αυτοάνοσου Νοσήματος.
Είναι γνωστό ότι κάποια αυτοάνοσα νοσήματα πρωτοεμφανίζονται ή επιδεινώνονται από κάποια ερεθίσματα, όπως ιογενείς λοιμώξεις. Το φως του ήλιου όχι μόνο ενεργοποιεί το Λύκο, αλλά μπορεί να επιδεινώσει την πορεία της νόσου. Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς τους παράγοντες, των οποίων η αποφυγή βοηθά στην πρόληψη ή ελαχιστοποίηση της βλάβης που προκαλεί κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.

Συνήθη Αυτοάνοσα Νοσήματα

*Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Στη Ρευματοειδή αρθρίτιδα, στόχος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ο αρθρικός υμένας (ο υμένας που καλύπτει τις αρθρώσεις).

*Σκλήρυνση κατά Πλάκας
Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι μια νόσος στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Πολύ συχνά, η βλάβη στο ΚΝΣ συμβαίνει κατά περιόδους επιτρέποντας έτσι στον ασθενή να ζήσει μια σχετικά φυσιολογική ζωή. Στο άλλο άκρο, τα συμπτώματα μπορεί να γίνουν συνεχή, με αποτέλεσμα μια προοδευτικά επιδεινούμενη νόσο, με πιθανή τύφλωση, παράλυση και πρόωρο θάνατο.

*Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου Ι
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου Ι αναπτύσσεται λόγω της αυτοάνοσης καταστροφής των κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για την διατήρηση του σακχάρου του αίματος (γλυκόζη) σε φυσιολογικά επίπεδα. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης ευθύνονται για τα συμπτώματα και τις επιπλοκές της νόσου. Ωστόσο, τα περισσότερα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη καταστρέφονται πριν ο ασθενής αναπτύξει τα συμπτώματα του διαβήτη. Στα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνονται η κόπωση, η συχνοουρία, η πολυδιψία και πιθανώς η αιφνίδια σύγχυση.
Ο Διαβήτης τύπου Ι συνήθως διαγιγνώσκεται πριν την ηλικία των 30 ετών και μπορεί να διαγνωστεί ακόμη και τον πρώτο μήνα της ζωής.

*Φλεγμονώδεις Παθήσεις τον Εντέρου
Αυτός ο ιατρικός όρος χρησιμοποιείται για τη νόσο του Crohn και την Ελκώδη Κολίτιδα, δυο παθήσεις στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει το έντερο. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν διάρροια, ναυτία, εμέτους, κοιλιακές κράμπες και πόνο που δύσκολα μπορεί να ελεγχθεί. Τα προσβεβλημένα άτομα μπορεί να πάσχουν τόσο από τη φλεγμονή του εντέρου, όσο και από τις παρενέργειες των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη νόσο.

*Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος
Οι ασθενείς, που πάσχουν από Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, συνήθως παραπονούνται για έντονη καταβολή και αρθραλγίες, ενώ εμφανίζουν εξανθήματα. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προσβάλλει όργανα όπως οι νεφροί, ο εγκέφαλος ή οι πνεύμονες. Σε πολλούς ασθενείς τα συμπτώματα και οι διαταραχές που προκαλούνται από τη νόσο ελέγχονται με τα διαθέσιμα αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Ωστόσο, αν ο ασθενής δεν παρακολουθείται στενά, οι παρενέργειες από τα φάρμακα μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές.

*Ψωρίαση
Η Ψωρίαση είναι μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που προσβάλλει το δέρμα και συχνά τα μάτια, τα νύχια και τις αρθρώσεις. Η ψω­ρίαση μπορεί να αφορά μικρές περιοχές του δέρματος ή να προσβάλλει ολόκληρο το σώμα με περιοχές κόκκινων λεπιών, που ονομάζονται πλά­κες. Οι πλάκες είναι διαφόρων μεγεθών, σχημάτων και σοβαρότητας και μπορεί να είναι τόσο επώδυνες, όσο και άσχημες. βακτηριακές λοιμώξεις και πίεση ή τραυματισμός του δέρματος μπορούν να επιδεινώσουν την ψω­ρίαση. Η αντιμετώπιση της νόσου βασίζεται κυρίως στην τοπική αγωγή για την ανακούφιση της φλεγμονής, του κνησμού και των λεπιών. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις δίνονται και φάρμακα από το στόμα.

*Σκληρόδερμα
Αυτό το αυτοάνοσο νόσημα προκαλεί πάχυνση του δέρματος και των αγγείων. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με Σκληρόδερμα παρουσιάζουν το φαινόμενο Raynaud, δηλαδή σπασμό των αγγείων στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών. Στις εκδηλώσεις του φαινομένου αυτού περιλαμβάνονται η αυξημένη ευαισθησία των δακτύλων των χεριών και των ποδιών στο κρύο, οι αλλαγές στο χρώμα του δέρματος, ο πόνος και τα συχνά έλκη στις θηλές των δακτύλων των χεριών ή των ποδιών. Στα άτομα με Σκληρόδερμα η πάχυνση του δέρματος και των αγγείων μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της κινητικότητας και τη δύσπνοια ή σπανιότερα τη νεφρική, καρδιακή ή πνευμονική ανεπάρκεια.

*Αυτοάνοσες Θυρεοειδοπάθειες
Η Θυρεοειδίτιδα του Hashimoto και η νόσος Graves προκύπτουν από την καταστροφή ή διέγερση από το ανοσοποιητικό σύστημα του Θυρεοειδούς αδένα.


Θεραπεία

Η θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι μακροχρόνια διότι πρόκειται περί χρόνιων νοσημάτων που παρουσιάζουν υφέσεις και εξάρσεις. Η θεραπεία βασίζεται στη χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που καταστέλλουν την αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος και μειώνουν την φλεγμονή ( κορτιζόνη, μεθοτρεξάτη, κυκλοφωσφαμίδη , αζαθειοπίνη ) και στην αναπλήρωση της λειτουργίας του οργάνου που έχει προσβληθεί (πχ χορήγηση ινσουλίνης στο διαβήτη). Η διατροφή, η άσκηση αλλά και η καλή ψυχολογική κατάσταση παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ασθένειας σε ύφεση και κάθε κρίση έντονου στρες ή επιβαρυμένης ψυχολογίας μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση των συμπτωμάτων και απορύθμιση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς.

Η αφορμή για τη συζήτηση δώθηκε μετά το θάνατο ασθενού μας που μάχονταν 20 χρόνια ενάντια στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο και οι προβληματισμοί γύρω από την ψυχολογία αυτών των ανθρώπων στράφηκαν και στο παράδειγμα συναδέλφου που διαγνώστηκε φέτος με νόσο Crohn (φλεγμονές στον πεπτικό σωλήνα) που το έπαθε ενώ όλα πηγαίνουν καλά στη ζωή του και, φαινομενικά τουλάχιστον, δεν παρουσιάζει στοιχεία ανθρώπου καταθλιπτικού, υποχόνδριου ή δυσαρεστημένου από τη ζωή του.
Το έψαξα λίγο παραπάνω και δε βρήκα ξεκάθαρα πράγματα γύρω από αυτό το θέμα αν και συζητήσεις επ' αυτού έχουν γίνει και γίνονται συχνά.
Βέβαια, ενώ είναι φανερό ότι η ψυχολογική διάθεση παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ασθένειας, όχι μόνο στα αυτοάνοσα αλλά και σε όλα τα χρόνια νοσήματα, στο θέμα των αυτοάνοσων, που δεν είναι ξεκάθαρη η αιτιολογία τους, δε μπορώ να καταλάβω αν "η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα", δηλαδή αν οι άνθρωποι με επιβαρυμένη ψυχολογία είναι πιο επιρρεπείς σε τέτοιες ασθένειες (όπως και στον καρκίνο όπου έχει μελετηθεί και η λεγόμενη "καρκινική προσωπικότητα") ή η φύση τέτοιων ασθενειών,ακόμα και η φαρμακευτική αγωγή, κάνει τους ασθενείς καταθλιπτικούς.
Έχω αρκετά παραδείγματα που στηρίζουν και τις 2 θεωρίες αλλά, προφανώς η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.
Αυτό πάντως που μου έχει δείξει η μακροχρόνια εμπειρία μου στο νοσοκομείο είναι ότι οι άνθρωποι που εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, είναι αισιόδοξοι, τα έχουν βρει με τον εαυτό τους και έχουν στόχους στη ζωή τους, όχι μόνο κινδυνεύουν λιγότερο από τέτοιες ασθένειες, αλλά έχουν και καλύτερη έκβαση της υγείας τους.
Τώρα ξέρετε...;)